Słońce to źródło życia i energii. Jego brak powoduje zaburzenia podstawowych procesów fizjologicznych u człowieka. Jesienią i zimą, gdy niedostatek słonecznego światła jest szczególnie dotkliwy, u wielu ludzi pojawiają się objawy sezonowej depresji (po angielsku SAD, czyli Seasonal Affective Disorder). Depresja sezonowa dotyka co osiemnastego dorosłego człowieka, aż 80 proc. cierpiących z powodu braku światła to kobiety. Dwie trzecie dotkniętych chorobą nawet nie wie co im dolega. Depresję sezonową tzw. zimową wywołuje brak światła słonecznego we wczesnych godzinach rannych. Jego niedostatek powoduje zakłócenie cyklu snu i rytmu wydzielania hormonów m.in. melatoniny (koordynuje pracę zegara biologicznego, regulującego rytmy około dobowe, m.in. snu i czuwania). Zmienia się też stężenie serotoniny w naszym mózgu która odpowiada za kontrolę nastroju. Zmiany nastroju rozpoczynają się jesienią wraz z nadejściem krótkich dni, a nasilają się zimą. Depresja sezonowa dotyka co osiemnastego dorosłego człowieka ale aż 80 proc. cierpiących z powodu braku światła to kobiety. Dwie trzecie chorych nawet nie wie co im dolega. 

Jak skutecznie leczyć depresję sezonową? Jedną z metod leczenia depresji sezonowej jest fototerapia, czyli leczenie światłem. Dlatego cierpiącym na to schorzenie zalecane są spacery na świeżym powietrzu, zwłaszcza w słoneczne dni. Bez słońca nie ma życia - to znana prawda, ale co robić, kiedy go nam brakuje zwłaszcza gdy w Polsce często brak promieni słonecznych jesienią i zimą? Lekarze od lat zwłaszcza w Skandynawii zalecają terapię specjalnymi lampami medycznymi o zwiększonym natężeniu światła. Światło słoneczne ma natężenie 100 tysięcy luksów, a przeciętna lampa w pomieszczeniu emituje światło o natężeniu zaledwie 500 luksów. Zauważalne efekty terapii światłem zauważa się już przy stosowaniu lamp medycznych o natężeniu ponad 2 tysięcy luksów.Lecznicze światło z antydepresyjnych lamp medycznych Fotovita opracowanych we współpracy z firmą Philips do fototerapii ma natężenie od 2,5 do 10 tysięcy luksów. Fototerapia taką lampą polega na codziennym naświetlaniu oczu sztucznym jasnym światłem. Do terapeutycznego uzupełnienia niedoboru światła słonecznego wystarczą dwa seanse dziennie - rano i wczesnym wieczorem (co najmniej na dwie godziny przed snem) trwające od pół godziny do godziny. Dobroczynny wpływ światła na zdrowie znany jest od stuleci. Już starożytni medycy kazali swym pacjentom zwracać oczy w kierunku słońca. Pierwszy Instytut Światła, w którym leczono chorych na gruźlicę, powstał w 1898 roku, a jego założyciel Duńczyk Niels Ryberg Finsen (nazywany ojcem fototerapii) za swe osiągnięcia otrzymał w 1903 roku Nagrodę Nobla. W Skandynawii lampy do fototerapii znajdują się prawie we wszystkich ośrodkach zdrowia i portach lotniczych, a także w wielu biurach. W Niemczech używa się ich w blisko 180 klinikach i szpitalach, a we Francji fototerapia uważana jest za najlepsze lekarstwo na chandrę.Pierwsza polska lampa do fototerapii Fotovita powstała w Łodzi i została zbudowana przez inżynierów z firmy "ULTRAVIOL" we współpracy z fizjologami i psychiatrami Akademii Medycznej im. L. Rydygiera w Bydgoszczy.

Jakie są najczęstsze objawy depresji sezonowej? Objawy depresji jesienno-zimowej:

    •   smutek, lęk, drażliwość
    •   kłopoty z koncentracją
    •   wahania nastroju
    •   brak motywacji do działania
    •   apatia, poczucie beznadziei
    •   utrata zainteresowań, zobojętnienie
    •   nadmierny apetyt (zwłaszcza na słodycze)
    •   nadmierna senność
    •   osłabienie popędu seksualnego
    •   u kobiet nasilenie objawów zespołu napięcia przedmiesiączkowego

W jaki sposób działa fototerapia i co wpływa na jej skuteczność?

Dodatkowe światło reguluje wewnętrzny zegar biologiczny i dzięki temu stabilizuje się wydzielanie melatoniny w organizmie. Odpowiednie dla danego pacjenta natężenie światła (mierzone w luksach) ustala lekarz psychiatra. Im większe natężenie światła, tym krótszy powinien być czas ekspozycji. Najlepszy skutek terapia świetlna odnosi gdy jest stosowana rano oraz wczesnym wieczorem, na kilka godzin przed snem. Istotny jest również kąt padania światła oraz odległość lampy od oka. Aby leczenie przyniosło trwały efekt, musi zostać przeprowadzony przynajmniej kilkutygodniowy cykl sesji. Trzeba dodać, że optymalne warunki naświetlania są uzależnione od indywidualnej charakterystyki pacjenta. Gdy terapia nie odnosi pożądanego skutku, należy zmienić któryś z czynników - czy to porę lub czas naświetlania, czy kąt padania promienia świetlnego. Zdarzają się również osoby, którym fototerapia nie przynosi żadnej ulgi. Światło słoneczne lub sztuczne zbliżone do niego parametrami, jest najsilniejszym, zewnętrznym regulatorem wewnętrznych rytmów biologicznych człowieka takich jak: czuwanie-sen, dobowe wahania temperatury ciała, rytm dobowy wydzielania niektórych hormonów. Gdy dochodzi do rozchwiania tych rytmów człowiek zaczyna chorować. Terapia jasnym światłem synchronizując wewnętrzne rytmy biologiczne przywraca zdrowie. 

Zalety fototerapii

Zalety fototerapii medycznymi lampami antydepresyjnymi:
    •    zapobiega zimowej depresji
    •    usuwa złe samopoczucie, apatię,
    •   usuwa uczucie smutku i lęk
    •   pomaga w walce z bezsennością
    •   pomaga w walce z okresową bulimią
    •   łagodzi objawy zespołu napięcia przedmiesiączkowego
    •   jest tańsza od farmakoterapii
    •   jest bezpieczna, można ją stosować nawet u kobiet w ciąży i podczas karmienia
    •   nie powoduje skutków ubocznych

 


Przebieg zabiegu fototerapiiJak przebiega zabieg fototerapii?

Pacjent siada przed lampą w odległości około pół metra i czyta książkę, pisze list albo rozwiązuje krzyżówkę, co chwilę spoglądając w światło. Naświetlanie należy rozpocząć przy zaobserwowaniu pierwszych objawów depresji sezonowej lub - w razie ich braku - na tydzień przed zmianą czasu z letniego na zimowy. Fototerapia jest skuteczna w 80 procentach przypadków i szybko przynosi efekty. Już po paru dniach jej stosowania odczuwa się ulgę i poprawę nastroju, zmniejsza się też senność i stabilizuje się apetyt. Naświetlanie medyczną lampą antydepresyjną do fototerapii jest bardzo wygodne ponieważ można je stosować w warunkach domowych. Jest też bezbolesne i nie niesie ze sobą niebezpieczeństwa oparzenia skóry, ponieważ lampy nie emitują promieniowania ultrafioletowego. Objawy niepożądane, jak podrażnienie oczu czy ból głowy, występują sporadycznie i dają się szybko wyeliminować poprzez skrócenie czasu naświetlania i zwiększenie odległości od źródła światła. Leczenie światłem jako preferowana metoda leczenia zaburzeń wewnętrznych rytmów biologicznych. Światłolecznictwo jest uznaną w wielu krajach Europy oraz Stanach Zjednoczonych formą leczenia chorób, których przyczyną są zaburzenia wewnętrznych rytmów biologicznych człowieka. Zalicza się do nich:

    •    depresję zimową
    •    zaburzenia snu związane z opóźnieniem pory zasypiania (zbyt późna pora zasypiania i późna budzenia się)
    •    zaburzenia snu związane z przyspieszeniem pory zasypiania (zbyt wczesna pora zasypiania i wczesna budzenia się)
    •    zaburzenia snu spowodowane pracą zmianową
    •    syndrom "jet lag" (przy szybkiej zmianie stref czasowych)

We wszystkich tego rodzaju przypadkach regularne stosowanie światłolecznictwa powoduje ustąpienie objawów.

Choroba Afektywna Sezonowa - depresja zimowa.

Chorzy na depresję zimową (chorobę afektywną sezonową - ChAS) w sezonie jesienno-zimowym cierpią na:
    •    zmniejszoną aktywność
    •    smutek
    •    nadmierną senność
    •    zwiększone spożycie węglowodanów
    •    przyrost masy ciała

Światłolecznictwo przy użyciu lampy antydepresyjnej lampy medycznej pomoże zwalczyć powyższe dolegliwości. Stosowanie takiej lampy poprawia samopoczucie i efektywność pracy. Jasne światło lampy daje więcej radości życia. Przy odpowiednio wczesnym zastosowaniu, niektóre choroby i zaburzenia samopoczucia w ogóle nie wystąpią.

Przeciwwskazania dla fototerapii.

Światłolecznictwo nie może być stosowana przez osoby leczone preparatami farmakologicznymi dającymi nadwrażliwość na światło (np. preparaty litu, chloropromazyna, fuoxetyna, imipramina, amiodaron, thioridazyna, hydro chlorothiazyd, propranolol). Nie mogą jej stosować osoby ze schorzeniami narządu wzroku (jaskra, choroby siatkówki, choroby soczewki). W przypadku innych chorób oczu należy zasięgnąć porady okulisty. Światłolecznictwo nie może być prowadzone w przypadkach wystąpienia migreny oraz przy nadpobudliwości nerwowej. Osoby uczulone na UV mogą stosować fototerapię. W antydepresyjnych lampach medycznych FOTOVITA zastosowano filtr całkowicie eliminujące zakres promieniowania ultrafioletowego. W przypadku występowania suchości gałek ocznych podczas stosowania fototerapii można zakraplać oczy 1-2 kroplami roztworu soli fizjologicznej dostępnej w aptekach.

Zasady użytkowania, dobowa sesja naświetlania.

Depresja zimowa - jedna sesja naświetlania codziennie rano (6.00 - 9.00), przez 2 tygodnie.

Opóźniona faza zasypiania - jedna sesja naświetlania zaraz po obudzeniu codziennie, przez 2 tygodnie.

Przyspieszona faza zasypiania - jedna sesja naświetlania każdego wieczoru, przez 2 tygodnie.

Zaburzenia snu z powodu pracy zmianowej - jedna sesja naświetlania wieczorem przed rozpoczęciem pracy w nocy lub podczas pracy w nocy przy objawach obniżenia koncentracji, senności.

Syndrom ,,jet lag" (zespół nagłej zmiany strefy czasowej) - jedna sesja naświetlania dziennie, przez 1-4 dni.

Uwaga! Podczas naświetlania kierujemy wzrok na lampę. Zwracamy uwagę by nie przenosić wzroku na sąsiadujące, ciemniejsze płaszczyzny.