Pulsoksymetr to jedno z tych urządzeń, które zdecydowanie warto mieć w swojej domowej apteczce. Przenośny, o niewielkich rozmiarach, jest podstawowym narzędziem diagnostycznym. Co pokazuje pulsoksymetr? Sprzęt pozwala zbadać tętno oraz saturację krwi, będąc dobrym wskaźnikiem wydolności układu oddechowego.
Tętno i saturacja krwi – ważne parametry życiowe
Pulsoksymetr to wielofunkcyjne urządzenie, łączące w sobie funkcję pulsometru oraz oksymetru. Sprzęt ten pozwala zbadać jedne z parametrów życiowych – saturację oraz tętno. Są one, obok ciśnienia tętniczego, temperatury ciała i częstotliwości oddechu, nośnikiem informacji na temat stanu zdrowia każdego z nas. Pomiary tętna czy saturacji zwykle były przeprowadzane przez pracowników ochrony zdrowia. Pandemia koronawirusa sprawiła, że pulsoksymetr stał się nieocenioną pomocą, zapewniającą kontrolę zdrowia w warunkach domowych. Sprawdź, jak pulsoksymetry pomagają w diagnozie COVID-19.
Co pokazuje pulsoksymetr? Na wyświetlaczu urządzenia można zauważyć wykresy oraz wartości podane w procentach, umieszczone tuż obok tajemniczych skrótów. HR oznacza tętno, puls, czyli liczbę uderzeń serca na minutę. Z kolei SpO2 to saturacja krwi. Pulsoksymetr w tym przypadku bada nasycenie hemoglobiny tlenem.
Pulsoksymetr – tętno pod lupą
Zamiast sprawdzać tętno palcami na wewnętrznej stronie nadgarstka lub na tętnicy szyjnej, można zrobić to z użyciem niewielkiego sprzętu medycznego. Prawidłowe tętno? Mało kto może pochwalić się idealnymi wartościami, które utrzymują się przez cały czas. Wszystko dlatego, że wysokość tętna jest uzależniona od wielu czynników, jak chociażby aktywność fizyczna, stres, wypicie napoju z kofeiną. Mimo to regularny pomiar tętna jest niezwykle ważny, ponieważ wszelkie odstępstwa od norm lub nawracające, niewytłumaczone konkretnymi czynnikami, skoki tętna stanowią powód do konsultacji lekarskiej.
Jakie powinno być tętno? Normy są uzależnione od wieku. Najwyższe tętno mają noworodki, wraz z wiekiem tętno spada. W przypadku osób dorosłych przyjmuje się normy 60-100 uderzeń na minutę, choć optymalna wartość to ok. 70. Seniorzy mogą mieć tętno na poziomie 60, niższy puls cechuje też sportowców. Tętno noworodków to 100-180, w przypadku niemowląt tętno może się utrzymać w granicach 100-160, średnia wartość dla dzieci to 100, dla młodzieży ok. 85.
Jak odczytywać wyniki z pulsometru?
Wysokie tętno, powyżej 100 uderzeń na minutę, określane jest mianem tachykardii. Powodem takiej sytuacji może być stres, wypicie energetyka z kofeiną, aktywność fizyczna czy gorączka. Jednak za wysokim tętnem mogą także stan poważniejsze choroby, jak nadczynność tarczycy, niewydolność serca, niedokrwistość. Wyższe tętno często występuje przy niedoborach elektrolitowych. Gdy puls jest za wysoki, chory odczuwa zmęczenie, może mieć zawroty głowy, spłycony oddech, skarżyć się na ucisk w klatce piersiowej.
Niskie tętno to bradykardia – puls wynosi mniej niż 60. Jak już zostało wspomniane, jest to normalna wartość dla seniorów czy sportowców. W pozostałych przypadkach niskie tętno bywa oznaką niedoczynności tarczycy, choroby niedokrwiennej serca czy stosowania niektórych leków, w tym tych silnie uspokajających. Objawami bradykardii są uczucie senności, zawroty głowy, omdlenia, kłopoty z oddychaniem.
Podawane wartości oznaczają tętno spoczynkowe. Cenne informacje daje też badanie tętna wysiłkowego. Prawidłowe tętno w tym przypadku oblicza się ze wzoru 220-wiek danej osoby, a badanie jest przeprowadzane w trakcie aktywności fizycznej, przy maksymalnym wysiłku. Uzyskany wynik pozwala określić zalecaną intensywność treningu, sprawdzić ogólną kondycję organizmu.
Pomiar saturacji krwi
Drugą z omawianych wartości jest saturacja krwi. Pulsoksymetr pozwala ją zbadać w dosłownie kilka chwil, będąc nieocenioną pomocą dla osób przewlekłe chorych, mających problemy z układem oddechowym (np. astma oskrzelowa, POChP, mukowiscydoza). Prawidłowa saturacja krwi to ta na poziomie 95-99%. Maksymalny poziom, 100%, można zaobserwować u osób w trakcie tlenoterapii. W przypadku osób starszych, palaczy i chorych na przewlekłe schorzenia układu oddechowego, saturacja może być niższa, w okolicy 93-98%. Pomiar saturacji krwi jest badaniem, które pozwala oszacować ryzyko niedotlenienia organizmu i niewydolności oddechowej. Obniżenie saturacji może być przejściowe. W tym przypadku wiąże się na przykład z infekcją, pobytem w górach, gdzie ciśnienie atmosferyczne jest niskie. Niska saturacja to również oznaka np. zatrucia tlenkiem węgla, zatoru płucnego, wodzonych wad serca, rozwoju przewlekłych chorób układu oddechowego.
Jaka jest niska saturacja krwi? Pulsoksymetr wskazujący 94% to sygnał do bacznej obserwacji organizmu i konsultacji lekarskiej. Wartości mniejsze niż 90% wskazują na niedotlenienie organizmu, z kolei 70% to już wartości krytyczne. Niedotlenienie mózgu może się wiązać z jego uszkodzeniem, jak i niewydolnością narządów wewnętrznych, stan ten to poważne zagrożenie zdrowia i życia pacjenta. Choć łagodne obniżenie saturacji może przebiegać bezobjawowo, w większości przypadków chory może zauważyć u siebie bóle i zawroty głowy, kłopoty z koncentracją, mową i wyraźnym widzeniem. Duże niedotlenienie powoduje też kłopoty z oddychaniem, przyspiesza oddech i puls, w poważnych sytuacjach prowadzi do drgawek, utraty przytomności i sinicy.
Saturacja krwi i tętno to ważne parametry życiowe, które warto kontrolować nie tylko w procesie leczenia chorób układu oddechowego, jak i w ramach profilaktyki. Dowiedz się więcej na temat tego, czy warto mieć pulsoksymetr w domu.
