Niewielu z Nas zdaje sobie sprawę, iż próchnica zębów jest chorobą społeczną. W Polsce według badań Ministerstwa Zdrowia z próchnicą zmaga się blisko 98% dorosłej populacji i aż 88% sześciolatków. To lokuje nasz kraj na 15 miejscu na świecie z największą zapadalnością na próchnicę.
Bezpośrednia przyczyną ubytków w zębach jest brak lub niewłaściwa higiena jamy ustnej. Próchnica jest bakteryjną chorobą atakującą płytkę zęba, w wyniku demineralizacji kości dochodzi do ubytku - dziury na powierzchni zęba. Aby doszło do pojawienia się próchnicy muszą wystąpić cztery czynniki: 

  • bakterie
  • podatność zęba
  • cukry / węglowodany
  • czas 

Próchnica jest chorobą bakteryjną, wywoływaną przez bakterie: Streptococcus mutans, Streptococcus salivarius, Streptococcus mitis, Streptococcus sanguinis, Lactobacillus acidophilus drobnoustroje, które maja zdolność przekształcania węglowodanów/cukrów w kwas. Podatność zęba jest cechą indywidualną każdego z Nas, wynika z predyspozycji genetycznych, stopnia mineralizacji zębów, ilości spożywanego wapnia czy fluoru oraz zaburzeń związanych z wydzielaniem śliny.

Ogromnie istotnym czynnikiem warunkującym powstanie próchnicy jest spożycie cukrów. Węglowodany są związkami, które bezpośrednio odpowiadają za rozwój procesu próchnicy. Cukry dokładnie przylegają, oklejają powierzchnię zębów. Związki takie jak: fruktoza, laktoza, sacharoza są doskonałą pożywką dla chorobotwórczych patogenów. Cukry wchodząc w interakcje z patofizjologicznym bakteriamii doprowadzają do demineralizacji szkliwa, zapoczątkowując w ten sposób proces próchnicowy. 

Czwartym czynnikiem dodatnio korelującym z powstawaniem próchnicy jest czas. Próchnica nie rozwija się z dnia na dzień, jest procesem długotrwałym. Brak higieny jamy ustnej, odpowiednich nawyków mycia i nitkowania zębów w konsekwencji prowadzi do ubytków w zębach.

Poważne konsekwencje nieleczonej próchnicy

Próchnica powoduje ból zębów, dyskomfort funkcji żucia, w zależność od stopnia zaawansowania może doprowadzić do utraty zęba. Nieleczona może wpływać na cały organizm m.in. wywoływać chorobę reumatyczną, kłębuszkowe zapalenie nerek, zapalenie tęczówki gałki ocznej, żył, wsierdzia a nawet mięśnia sercowego. Wpływa również na jakość życia chorego. Braki w uzębieniu obniżają samoocenę, pewność siebie, mogą wpływać na negatywny stosunek społeczeństwa co do naszej osoby. 

Od kilku lat w Polsce prowadzone są programy profilaktyczne mające na celu propagowanie właściwych nawyków higieny jamy ustnej, Jak zgodnie twierdzą stomatolodzy najważniejsza jest edukacja. Polskie Towarzystwo Stomatologiczne zaleca :

  • szczotkowanie zębów m.in. dwa razy dziennie, przez dwie minuty
  • nitkowanie przestrzeni międzyzębowych
  • płukanie jamy ustnej płynami z fluorem
  • szczotkowanie języka
  • korzystanie z irygatorów
  • regularne wizyty kontrolne raz na do roku w gabinecie dentystycznym
  • usuwanie złogów kamienia nazębnego

Szczoteczka elektryczna soniczna

Te proste czynności skutecznie mogą zabezpieczyć nas przed pojawieniem się próchnicy, niestety większość z Nas uważa, iż przed próchnicą nie da się uciec. To błędny osąd wszak jak pokazują raporty z innych krajów UE, zjawisko próchnicy można kontrolować. Konieczna jest jednak szeroko prowadzona edukacja już od najwcześniejszych lat życia. To rodzice w znacznym stopniu odpowiadają za stan uzębienia swojego dziecka. Jeśli rodzice nie praktykują właściwych zachowań, to skąd mają czerpać przykład najmłodsi?

Wszystkiemu winny jest cukier, to cukier jest produktem który pobudza komórki bakterii. Już w 10 min po spożyciu węglowodanów (w tym picia słodkich napojów) dochodzi do spadku w ustach pH. Obniżony poziom pH doprowadza do demineralizacji szkliwa. Często w terminologii stomatologów pojawia się określenie bakteryjna płytka nazębna. Bakteryjna płytka na zębna, to lepka maź, która otacza nasze zęby i dziąsła kiedy spada pH jamy ustnej (np. po posiłku). Maź ta jest siedliskiem rozwoju bakterii, toksyn i innych drobnoustrojów, jeśli płytka nie będzie regularnie usuwana z czasem będzie się odkładać przekształcać w kamień nazębny.

Aby ustrzec się próchnicy należy regularnie i dokładnie usuwać bakteryjną płytkę nazębną. Obsesyjne szczotkowanie zębów po każdym posiłku może podobnie jak zbyt rzadkie mycie zębów, wywołać niepożądane efekty. Zbyt częste mycie zębów, uszkadza płytkę nazębną, w niektórych przypadkach częste intensywne szczotkowanie może wywoływać nadwrażliwość. Szczególnie odradza się mycie zębów bezpośrednio po spożyciu owoców lub warzyw, ponieważ w kontakcie z florem z pasty wytwarza się związek, który osłabia szkliwo. Dentyści zalecają by opłukać zęby czystą woda, zaś umyć najwcześniej po upływie  30 min. Ponad to bezpośrednio po posiłku w naszych ustach spada pH, kwas osłabia szkliwo stąd bezpośrednio po posiłku zaleca się picie czystej wody bądź żucie gumy.

Jaką szczoteczkę wybrać?

Obecnie na rynku mamy dostęp do wielu typów i rodzajów szczoteczek do higieny jamy ustnej. Podstawowy podział wyróżnia cztery typy: szczoteczki manualne, szczoteczki elektryczne, szczoteczki soniczne i specjalistyczne.


Szczoteczki manualne. Najprostsze, najpowszechniej stosowane. Zbudowane są główki, elastycznej szyjki oraz rączki. Przy doborze odpowiedniej dla nas szczoteczki manualnej powinniśmy zwrócić uwagę na: wagę, wielkość główki adekwatnej do wieku, ułożenie włókien, stopień twardości włókien, stopień wyprofilowania i elastyczności szyjki, tak by zabezpieczać dziąsła przed zranieniem, dodatkowo warto przyjrzeć się czy rączka jest wygodna do trzymania. Spośród szczoteczek manualnych możemy również wyróżnić szczoteczki specjalne: wielo - i jedno pęczkowe, szczoteczki międzyzębowe, ortodontyczne, po operacyjne oraz do osób noszących implanty.  

Jedno pęczkowe. Dedykowane są dla osób które: noszą aparaty ortodontyczne, mają implanty czy mosty dentystyczne. Szczoteczki te umożliwiają dokładne czyszczenie małych przestrzeni międzyzębowych.


Szczoteczki międzyzębowe. Podobne do pomniejszonych szczotek do mycia butelek, są dostępne w kilku rozmiarach. Dzięki czemu, każdy indywidualnie może wybrać najwygodniejszą dla siebie. Szczoteczki międzyzębowe, są alternatywą dla nici dentystycznych. Dedykowane są dla osób u których często osadza się kamień nazębny.


Szczoteczki ortodontyczne. Zalecane dla osób noszących aparat nazębny, szczoteczki te charakteryzują się wyjątkowym ułożeniem i stopniem twardości włókien.


Szczoteczki pooperacyjne. Delikatne nie powodują nieprzyjemnych wrażeń bólowych.


Szczoteczki dla osób noszących implanty. Ich cechą wyróżniającą jest specjalne wyprofilowanie szyjki i rączki, pozwalają na dotarcie do zęba od wewnętrznej strony policzka.


Szczoteczki elektryczne. Najprościej ujmując to szczoteczki, które posiadają zewnętrzne źródło zasilania (baterię bądź zasilacz). Szczoteczki te podczas mycia wykonują do ok. 40 tys. ruchów na minutę. Dzięki czemu skuteczniej czyszczą powierzchnię zęba.


Szczoteczki soniczne Są delikatniejsze i skuteczniejsze w porównaniu do szczoteczek elektrycznych. Uruchomiona szczoteczka emituje ultradźwięki o wysokiej częstotliwości (nie są słyszalne dla ludzkiego ucha). Ultradźwięki niszczą płytkę nazębną oraz usuwają groźne bakterie. W zależności od modelu szczoteczki sonicznej zmienia się częstotliwość emitowanych ultradźwięków od 33 do do 300 kHz, najwyższej jakości modele szczoteczek sonicznych mogą emitować ultradźwięki o natężeniu ponad 1,5 MHz. 

Stomatolodzy oraz Towarzystwa stomatologiczne zalecają wybór szczoteczki elektrycznej lub sonicznej. Szczoteczki tę są dokładniejsze, eliminują występowanie błędów, wykonują za nas specjalistyczne ruchy, skuteczniej usuwają osad i płytkę nazębną, (szczoteczka manualna ok. 20 % szczoteczka elektryczna ok.70%). Myjąc zęby szczoteczka manualną średnio minutę wykonamy ok. 600 ruchów, podczas kiedy w tym samym czasie szczoteczki elektryczna wykona za nas 48 tys ruchów. Ponad to szczoteczki elektryczne idealnie dostosowują siłę nacisku na powierzchnię zęba, przez co ograniczają występowanie nadwrażliwości. Wybrane modele mają również funkcję, która pilnuje czasu mycia każdej kwarty jamy ustnej.

Czy szczoteczka soniczna jest lepsza od szczoteczki elektrycznej?
Zdania specjalistów są podzielone, dlatego też skupmy się na faktach. Przed wyborem szczoteczki mechanicznej warto zwrócić uwagę na parametry takie jak:Test szczoteczek porównanie

Dentyści zalecają regularną wymianę szczoteczki, czy końcówki szczoteczki po 2 miesiącach. Jest to optymalny czas zużycia szczoteczki. Biorąc pod uwagę również fakt ile przez ten czas nagromadzi się na jej powierzchni zarazków i bakterii. Jeśli Twoja szczoteczka wygląda na zużytą (powyginane, połamane włókna) należy rozważyć czy wybrałeś odpowiednią dla siebie szczoteczkę, może jest za miękką, albo myjesz zęby w niewłaściwy sposób. Większość z Nas ,,szoruje” zęby z prawej do lewej strony to błąd, w przypadku wątpliwości należy skontaktować się z stomatologiem bądź higienistką stomatologiczną.

Dla kogo irygator dentystyczny?

Oprócz szczoteczki ogromnie ważne jest również oczyszczanie przestrzeni międzyzębowych, możemy nitkować zęby bądź skorzystać z irygatora. Nitka dentystyczna jest wciąż nie doceniona w utrzymaniu higieny jamy ustnej, w naszym kraju zęby regularnie nitkuje niewielki odsetek społeczeństwa. Irygator jest narzędziem specjalnego przeznaczenia. Wykorzystuje wysokie ciśnienie wody skutecznie oczyszcza przestrzenie międzyzębowe i dziąsła z płytki nazębnej,bakterii oraz resztek jedzenia.

Jeśli boisz się gabinetu dentystycznego, systematycznie i dokładnie szczotkuj zęby, nie zapominaj o nitkowaniu, czy płukaniu jamy ustnej. Tylko regularna długotrwała profilaktyka przynosi wymierne skutki.