Nebulizacja jest rodzajem terapii inhalacyjnej, której celem jest bezpośrednie dostarczenie aerozolu do podrażnionych lub zmienionych chorobowo dróg układu oddechowego. Zalecana jest zarówno w profilaktyce, jak i w leczeniu chorób układu oddechowego. Pojęcia inhalacja i nebulizacja często stosowane są wymiennie, podobnie jak inhalator i nebulizator. Brak usystematyzowanej nomenklatury utrudnia poszukiwanie potrzebnych informacji z zakresu aerozoloterapii w internecie czy literaturze. Inhalacja jest pojęciem o szerszym znaczeniu niż nebulizacja. Wdychanie pary z naczynia z wrzącą wodą, inhalacje mające na celu aromaterapię, korzystanie z inhalatorów proszkowych czy ciśnieniowych należą do inhalacji, ale nie nebulizacji. Do wykonania zabiegu nebulizacji niezbędny jest nebulizator czyli pojemnik na lek, w którym następuje przekształcenie leku znajdującego się w fazie ciekłej w mgiełkę.

Wyróżnić można trzy podstawowe rodzaje inhalatorów:

  • inhalatory ciśnieniowe pMDI

  • inhalatory proszkowe DPI

  • inhalatory do nebulizacji – pneumatyczno-tłokowe (sprężarkowe), ultradźwiękowe i membranowe

Nebulizacja jest rodzajem inhalacji, z której można korzystać w różnych celach. Zalecana jest zarówno w profilaktyce, antybiotykoterapii i leczeniu chorób układu oddechowego. Coraz większe zainteresowanie świata nauki nebulizacją sprawia, że poznajemy jej kolejne zastosowania. Prognozuje się, że za kilka lat nebulizatory będą służyć również cukrzykom do podawania insuliny.

Choroby dróg oddechowych, które można leczyć z pomocą nebulizacji:

  • astma
  • POChP
  • mukowiscydoza z objawami płucnymi
  • zapalenie oskrzeli (przewlekłe lub nawracające)
  • zapalenie oskrzelików
  • rozstrzenie oskrzeli
  • zespół nieruchomych rzęsek
  • nawilżenie dróg oddechowych u chorych wentylowanych mechanicznie

Choroby górnych dróg oddechowych:

  • przewlekły nieżyt nosa i gardła
  • zapalenie zatok przynosowych przewlekłe lub ostre
  • zespół krupu – ostre pod głośniowe zapalenie krtani, bakteryjne zapalenie krtani, tchawicy i oskrzeli

Nebulizator pneumatyczno-tłokowy.

Ze wszystkich nebulizatorów dostępnych na rynku, pneumatyczno-tłokowe są najczęściej stosowane. Są najbardziej wszechstronne i brak jest przeciwwskazań do stosowania w nich jakichkolwiek leków do nebulizacji. Są to w rzeczywistości zestawy do nebulizacji, które składają się z elektrycznego kompresora i nebulizatora, czyli pojemnika na lek. Elementy te są ze sobą połączone przewodem powietrznym wykonanym z tworzywa sztucznego. Aby wykonać inhalację, do nebulizatora podłącza się jeszcze ustnik lub maseczkę.

Nebulizator elektryczny.

Do nebulizatorów elektronicznych zaliczamy ultradźwiękowy i membranowy. Od nebulizatorów pneumatyczno-tłokowych odróżnia je przede wszystkim brak kompresora (sprężarki). Charakteryzują się również bardziej cichą pracą. Mają niewielkie rozmiary, dzięki czemu są podręczne i przenośne. Ich wadą jest natomiast przede wszystkim wysoka cena i ograniczenia w podawaniu niektórych leków. Najważniejszym elementem nebulizatora ultradźwiękowego jest mała płyta grzewcza, na którą umieszcza się lekarstwo. Kiedy działa ładunek elektronowy, płyta wibruje z dużą częstotliwością. Wibracje powodują powstanie fali dźwiękowych, przenoszonych następnie po płynnym leku i rozrywających go na małe cząsteczki nadające się do wdychania. Nebulizatory ultradźwiękowe mają tendencję do ogrzewania leku, co szkodzi zawartym w nich białkom. Zwykle nie ma to jednak wpływu na leki wziewne. Problem stanowi za to rozbijanie przez ultradźwięki sterydów i większości antybiotyków. Warto również zauważyć, że produkowany aerozol ma dużą gęstość, co może powodować u dzieci podrażnienia układu oddechowego. Nie zaleca się więc korzystania z nich w warunkach domowych. Nebulizatory membranowe z wyglądu są bardzo podobne do ultradźwiękowych, odróżnia je głównie mechanizm działania, który polega na pompowaniu płynnego lekarstwa przez wibrujący w szybkim tempie dysk (membranę) zawierający tysiące maleńkich oczek (sito). Powoduje to rozdrabnianie cieczy na cząsteczki, które następnie są wdychane przez nebulizowaną osobę.

Nebulizator membranowy.

Nebulizatory membranowe są bardzo wydajne. W porównaniu z innymi nebulizatorami powodują pozostawanie niewielkiej ilości leku. Niestety ich koszt jest bardzo wysoki. Dodatkowo średnio co pół roku niezbędna jest wymiana drogiej membrany (sita).